نگهداری از تجهیزات آزمایشگاهی یکی از مهمترین بخشهای مدیریت هر آزمایشگاه است. در واقع اگر تجهیزات به درستی نگهداری نشوند، نه تنها عملکرد دقیق خود را از دست میدهند، بلکه ممکن است باعث بروز خطا، کاهش ایمنی و افزایش هزینههای تعمیر یا تعویض شوند. در این مقاله از بلاگ تخصصی تولیدی تاپ قصد داریم به طور کامل دربارهی اصول، روشها و نکات نگهداری از تجهیزات آزمایشگاهی صحبت کنیم تا با رعایت آنها، عمر مفید تجهیزات افزایش یابد و بازده کاری آزمایشگاه در بالاترین سطح باقی بماند.
چرا نگهداری از تجهیزات آزمایشگاهی اهمیت دارد؟
تجهیزات آزمایشگاهی معمولا دستگاه هایی دقیق، گران قیمت و حساس هستند. کوچک ترین سهل انگاری در نگهداری از آنها میتواند منجر به خطا در نتایج آزمایش، خرابی دستگاه یا حتی آسیب به کاربر شود.
بر اساس استانداردهای بینالمللی، نگهداری صحیح تجهیزات باید بخشی از برنامه منظم کنترل کیفیت آزمایشگاه باشد. این کار نهتنها هزینهها را کاهش میدهد، بلکه باعث افزایش اعتماد به نتایج آزمایشها نیز میشود.
برای درک بهتر این مطلب، پیشنهاد میکنیم مقاله مراحل و استانداردهای نصب تجهیزات آزمایشگاهی را در بخش مجله تولیدی تاپ مطالعه کنید تا بدانید که نگهداری، در واقع ادامهی فرآیند نصب اصولی و استاندارد است.
انواع تجهیزات آزمایشگاهی و نیازهای نگهداری آنها
هر نوع تجهیز آزمایشگاهی نیازمند مراقبت خاص خود است. برخی از تجهیزات مانند هود آزمایشگاهی یا سینک آزمایشگاهی بیشتر در معرض آلودگی و رطوبت قرار دارند و باید به صورت دورهای تمیز و بازبینی شوند. از سوی دیگر، تجهیزاتی مانند دوش و چشمشوی اضطراری اهمیت ویژهای از نظر ایمنی دارند و نگهداری درست از آنها مستقیما با سلامت کاربران در ارتباط است.
برای مطالعهی جزئیات بیشتر در این زمینه، مطالعه مقاله اهمیت سرویس و نگهداری از دوش و چشم شوی اضطراری را از دست ندهید.
برنامه تمیزکاری و بازرسی منظم
یکی از اصلی ترین ارکان نگهداری از تجهیزات آزمایشگاهی، تمیزکاری منظم و بازرسی دورهای است؛ بیشتر تجهیزات باید پس از هر بار استفاده، با مواد شویندهی مخصوص تمیز شوند. بهویژه در آزمایشگاه هایی که با مواد شیمیایی خورنده، اسیدی یا سمی کار میکنند، تمیزکاری روزانه اهمیت دوچندان دارد.
در کنار آن، بهتر است چک لیستی از تجهیزات آزمایشگاه تهیه شود تا هر ماه یا هر فصل، عملکرد، سلامت فیزیکی و اتصالات دستگاهها بررسی گردد.
نمونه مواردی که باید در برنامه بازرسی لحاظ شوند:
-
بررسی سلامت شیلنگها، اتصالات و واشرها
-
کنترل سیستم های تهویه و فیلترهای هود آزمایشگاهی
-
اطمینان از عملکرد درست شیرآلات و شیرهای گاز یا آب
-
کنترل تمیزی سینک آزمایشگاهی و مسیر تخلیه
در صورتی که قصد خرید تجهیزات جدید دارید، مطالعه مقاله راهنمای کامل خرید تجهیزات آزمایشگاهی میتواند به شما همراهان گرامی کمک کند تا تجهیزاتی با کیفیت بالاتر و نیاز به نگهداری کمتر انتخاب کنید.
نکات ایمنی در حین نگهداری از تجهیزات آزمایشگاهی
ایمنی در زمان نگهداری، بهاندازهی زمان استفاده از تجهیزات مهم است. همیشه باید پیش از تمیزکاری یا بازبینی دستگاهها نکات زیر را با دقت تمام چک کنید:
-
منبع برق یا گاز را قطع کنید.
-
از تجهیزات حفاظت فردی (دستکش، عینک، ماسک) استفاده کنید.
-
در صورت وجود بخارات یا مواد سمی، هواکش یا هود فعال باشد.
-
در پایان، تجهیزات را خشک و در محل مناسب نگهداری کنید.
همچنین برای تجهیزاتی مانند دوش و چشم شوی اضطراری باید بهطور منظم آب ورودی و مسیر تخلیه بررسی شود تا در زمان اضطراری عملکرد آن تضمین شده باشد.
نکات تخصصی برای افزایش عمر تجهیزات آزمایشگاه
برای افزایش عمر مفید تجهیزات آزمایشگاهی، رعایت چند نکته ساده اما کلیدی ضروری است:
-
استفاده از مواد شویندهی مخصوص: هر تجهیز بسته به جنس بدنه (پلیپروپیلن، اپوکسی، استیل و…) نیازمند شویندهی خاصی است.
-
محافظت در برابر رطوبت: مخصوصا برای تجهیزات فلزی یا دارای قطعات الکترونیکی.
-
پوششدهی و رنگ مقاوم شیمیایی: استفاده از پوشش های ضدخورنده برای میزها، سکوبندی و سینکها باعث افزایش دوام میشود.
-
ثبت سوابق نگهداری: یادداشت زمان سرویس، تعویض قطعات و بازرسیها کمک میکند تا روند فرسایش کنترل شود.
در صورتی که به دنبال جایگزینی تجهیزات فرسوده هستید، پیشنهاد میکنیم از دستهبندی های خرید سینک آزمایشگاهی، خرید هود آزمایشگاهی و خرید دوش و چشم شوی اضطراری دیدن کنید تا با مدل های جدید و مقاومتر آشنا شوید.
اشتباهات رایج در نگهداری از تجهیزات آزمایشگاهی
بسیاری از مشکلات تجهیزات، به دلیل اشتباهات ساده اما تکراری در نگهداری اتفاق میافتد:
-
استفاده از شوینده های قوی بدون توجه به نوع مادهی سازندهی دستگاه
-
عدم خشک کردن کامل پس از شستشو
-
بیتوجهی به زمان بندی سرویسها
-
نگهداری وسایل سنگین روی سطوحی که برای آن طراحی نشدهاند
-
نداشتن آموزش کافی کارکنان دربارهی نگهداری صحیح
آموزش مستمر پرسنل و تدوین دستورالعمل داخلی برای نگهداری از تجهیزات آزمایشگاهی، از ضروریات هر آزمایشگاه حرفهای است.
سخن پایانی
نگهداری از تجهیزات آزمایشگاهی فقط یک کار روتین نیست؛ بلکه بخش حیاتی از سیستم مدیریتی هر آزمایشگاه بهشمار میآید. با اجرای برنامهی منظم نگهداری، علاوه بر افزایش عمر مفید وسایل، هزینههای تعمیر و جایگزینی کاهش پیدا میکند، و ایمنی محیط کار نیز در بالاترین سطح حفظ میشود.
در نهایت، فراموش نکنید که نگهداری از تجهیزات آزمایشگاهی به طور مرتب و اصولی، نوعی سرمایه گذاری بلندمدت برای کیفیت و دقت کار شماست.